Choroby płuc – rodzaje chorób układu oddechowego

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest jedną z głównych przewlekłych chorób układu oddechowego. Wśród populacji seniorów patogeneza oraz jej objawy związane są ściśle z procesem starzenia się układu oddechowego. Wraz z wiekiem zmianom ilościowym i jakościowym ulegają włókna elastyczne miąższu płucnego, zimniejsza się sprężystość oraz elastyczność płuc, przez co pojawiają się skłonności do zapadania się drobnych oskrzeli w czasie wydechu. W przebiegu POChP dochodzi do zwężenia małych oskrzeli i niszczenia miąższu płucnego, co powoduje wydechowe zapadanie się dróg oddechowych. Postępujące zaburzenia wentylacyjne w tej chorobie spowodowane są przewlekłym stanem zapalnym dróg oddechowych, miąższu płucnego i naczyń płucnych. Proces starzenia organizmu niekorzystnie wpływa na funkcje komórek zapalnych, zaś zmniejszenie liczby oraz obniżenie aktywności limfocytów T powoduje spadek odporności komórkowej.

POChP występuje u około 10% całej populacji, częstość występowania znacząco wzrasta wraz z wiekiem – u osób po 40. r. ż. występuje u około 20%, zaś powyżej 70. r. ż. nawet u 50% osób.

Współcześnie POChP uznaje się za chorobę ogólnoustrojową. Głównymi objawami poza płucnymi są osłabienie mięśni szkieletowych oraz zmniejszenie masy ciała i zaburzenia stanu odżywania. Głównymi czynnikami wpływającymi na rozwój POChP są:

• za główną przyczynę wystąpienia choroby uważa się palenie papierosów – zarówno czynne jak i bierne;
• ekspozycja na pyły oraz substancje chemiczne w miejscu pracy (kurz zbożowy, kurz bawełny, pył węglowy itp.);
• czynniki klimatyczne – zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego;
• powracające infekcje układu oddechowego o podłożu wirusowym lub bakteryjnym;
• uwarunkowania genetyczne – płeć męska, wrodzone upośledzenie produkcji α1-antytrypsyny.

Diagnoza POChP składa się z kilku głównych elementów. Pierwszym etapem diagnozy jest szczegółowy wywiad lekarski, który obejmuje informacje z zakresu palenia /narażenia na dym papierosowy w przeszłości oraz obecnie; występowania duszności wysiłkowej; występowania kaszlu ze skąpym odksztuszaniem czy napadowych duszności w nocy.

Kolejnym etapem jest badanie przedmiotowe, które obejmuje:

• Zwrócenie uwagi na pojawienie się sinicy, która w przebiegu tej choroby obejmuje wargi, język, nos, płatki uszne czy dalsze części kończyn dolnych. Wystąpienie sinicy świadczy o zaawansowanym stadium POChP.
• Obserwacja zmian oddechu – w przebiegu choroby występuje wydłużenie fazy wydechu (w zaawansowanym stadium, chory podczas wydechu może dodatkowo używać mięśni mostkowo – obojczykowo – sutkowych. Można także zaobserwować „beczkowaty” kształt klatki piersiowej – powiększenie przednio-tylnej części, co jest konsekwencją rozdęcia płuc.
• Obniżenie dolnych granic płuc stwierdzone podczas opukiwania klatki piersiowej (występuje ograniczenie ruchomości klatki piersiowej oraz opukowy odgłos bębenkowy).
• Osłabienie szmeru pęcherzykowego, pojawienie się świstów, furczenia, rzężenia.
• Kontrola BMI.

Następnym etapem diagnostycznym, na podstawie którego możliwe jest rozpoznanie POChP jest spirometria. Badanie to wykonuje się dwukrotnie – bez oraz ponownie z podaniem leku rozszerzającego oskrzela. Wynik badania umożliwia także określenie stopnia zaawansowania choroby. W analizie spirometrii należy uwzględnić trzy główne parametry. FVC – natężoną pojemność życiową (ilość powietrza jaką badany może wydmuchać z płuc po możliwe najgłębszym wdechu), FEV1 – nasilona przeciwsekundowa objętość wdechowa (ilość powietrza jaką badany może wydmuchać z płuc w pierwszej sekundzie) oraz FEV1/FCV – tzw. test Tiffeneau. 

W populacji seniorów trudno jest prezencyjnie rozpoznać POChP, związane jest to z brakiem możliwości określenia czy obniżenie wskaźnika FEV1/FVC jest wynikiem procesu starzenia się organizmu czy rozwoju choroby. W związku z tym w diagnozie osób starszych zmniejszono wskaźnik referencyjny – dolna granica u osób w wieku średnim to 80%, u osób starszych <65%. W badaniu spirometrycznym znacząco łatwiej rozpoznać się POChP w stopniu umiarkowanym oraz wyższym.

POChP – objawy i leczenie

Głównymi objawami tej choroby jest kaszel oraz duszność początkowo związana jedynie z wysiłkiem fizycznym, które często jest bagatelizowane przez seniorów i ich najbliższych, uznając objawy te za naturalny objaw starzenia się organizmu.

Leczenie POChP opiera się głównie na przyjmowaniu wziewnych leków do końca życia. Lekarz przy wyborze konkretnego preparatu bierze pod uwagę stopień zaawansowania choroby, choroby współistniejące czy ewentualne działania niepożądane.