Przerost prostaty

Łagodny rozrost stercza według Amerykańskiego Towarzystwa Urologicznego BHP dotyczy około połowy mężczyzn w wieku 51-60 lat, oraz ponad 90% mężczyzn powyżej 80 roku życia. Szacuje się, że w Polce bisko dwa miliony mężczyzn powyżej 50 r. ż. doświadcza objawów łagodnego przerostu prostaty. Jest więc to jedna z najczęściej występujących chorób układu moczowo-płciowego u mężczyzn w tej grupie wiekowej. Łagodny rozrost stercza jest jednorodnym zespołem zmian patofizjologicznych, objawów i dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych, które w znaczący sposób wpływa na codzienne funkcjonowanie chorego.

Przyczyny przerostu prostaty
Objawy przerostu prostaty
Jak przebiega diagnostyka przerostu prostaty?
Jakie są metody leczenia przerostu prostaty?
Podsumowanie

Przyczyny przerostu prostaty

Jedną z części męskiego układu płciowego jest gruczoł krokowy. Położony jest on poniżej pęcherza moczowego, przylegając bezpośrednio do odbytnicy. Prostata otacza cewkę moczową, która jest ostatnią częścią układu moczowego. Zdrowy gruczoł krokowy kształtem przypomina stożek, jednak w przypadku jego przerostu zaczyna naciskać na pęcherz moczowy, co powoduje utrudnienia w oddawaniu moczu.

Amerykańskie Towarzystwo Urologiczne BPH szacuje, że rozrost gruczołu krokowego dotyczy około połowy mężczyzn w przedziale wiekowym 51-60 lat, oraz ponad 90% mężczyzn powyżej 80 lat. Tak duża liczba związana jest z faktem, że rozrost tego gruczołu jest naturalną konsekwencją starzenia się organizmu.

Niestety pomimo tak powszechnego występowania tego schorzenia nie udało się jednoznacznie określić dokładnych przyczyn jej występowania. Na podstawie wyników szeregu przeprowadzanych badań naukowcy wyodrębnili cztery główne czynniki, które odgrywają dużą rolę w rozwoju przeprostu prostaty. Są to: poziom hormonów płciowych, udział czynników wzrostu, rola białka wiążącego hormony płciowe (SHBG) stężenie mediatorów zapalnych (prosaglandyny i leukotrienów). Jednak najpowszechniejsza hipoteza tłumacząca przerost prostaty mówi o wzroście syntezy dihydrotestosteronu (DHT) z jednoczesnym wzrostem stosunku estrogenów do androgenów. Liczne badania wykazały 2-6 krotnie większy poziom DHT u osób z przerostem prostaty.

Objawy przerostu prostaty

Dolegliwości związane z przerostem prostaty dotyczą przede wszystkim problemów z oddawaniem moczu. Spowodowane jest to zwężeniem cewki moczowej, a tym samym upośledzeniem funkcji pęcherza moczowego. Można je podzielić na przeszkodowe – czyli zwężenie i/lub osłabienie strumienia moczu czy uczucie zalegania moczu w pęcherzu, oraz podrażnieniowe – czyli częstomocz, nagłe parcie na mocz, konieczność częstego wstawania w nocy w celu oddania moczu czy uczucie nie w pełni opróżnionego pęcherza.

Najpowszechniejszymi objawami wskazującymi na przerost prostaty są:

• częstomocz (potrzeba oddawania moczu średnio co 1-2 godziny);
• potrzeba wstawania więcej niż dwa razy z w nocy w celu oddania moczu;
• wydłużony czas oddawania moczu;
• słaby strumień moczu;
• przerywany strumień moczu;
• trudności w rozpoczęciu oddawania moczu;
• pojawienie się krwi w moczu;
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza pomimo oddania moczu;
• wysiłek podczas oddawania moczu;
• uczucie ciągłego ucisku na pęcherz,
• uczucie nagłego parcia na pęcherze i potrzeba natychmiastowego oddania moczu;
• nietrzymanie moczu

Różni badacze wskazują na trzy bądź cztery główne etapy przerostu prostaty. Są to:

• stadium 1 – kompensacji mięśniówki pęcherza moczowego, objawiające się częstym oddawaniem moczu o słabym strumieniu, odczuwaniem bóli podczas oddawania moczu, przebudzanie w nocy w celu oddania moczu;
• stadium 2 – początkowa niewydolność pęcherza moczowego polegające na pogłębieniu wcześniejszych objawów oraz nie możność całkowitego opróżnienia pęcherza moczowego;
• stadium 3 – niewydolność pęcherza moczowego – dotyczy całkowitego upośledzenia czynności pęcherza moczowego oraz upośledzenia czynności nerek.

Jak przebiega diagnostyka przerostu prostaty?

Współcześnie proces diagnostyczny przerostu prostaty nie jest skomplikowany. Wykorzystuje się do niego przede wszystkim badanie USG oraz wykonuje badania laboratoryjne polegające na ocenie poziomu antygenu sterczowego (PSA). Pierwszym etapem jest szczera rozmowa z lekarzem urologiem dotycząca występujących objawów. W dalszej kolejności lekarz wykonuje ręczne badanie prostaty per rectum (przez odbyt), dzięki czemu możliwe jest określenie wielkości, kształtu oraz symetrii gruczołu prostaty. Ostatnimi etapami diagnozy są wspomniane wcześniej badania. U pacjentów z przerostem gruczołu prostaty poziom PSA znacząco wzrasta. Badanie to stanowi element standardowego badania urologicznego zlecanego mężczyznom powyżej 50 roku życia. Badanie USG wykonywane jest w celu precyzyjnego określenia rozmiaru oraz budowy gruczołu, a także określeniu ilości moczu, który pozostał w pęcherzu po oddaniu moczu.

Wczesna diagnostyka i podjęcie leczenia znacząco wpływa na jakość życia pacjentów, ponieważ eliminuje uporczywe objawy tej choroby. Chroni także przed wystąpieniem wielu poważnych powikłań. Zaleca się, aby mężczyźni powyżej 50 roku życia odbywali regularne wizyty u urologa w celu kontroli gruczołu prostaty.

Jakie są metody leczenia przerostu prostaty?

Leczenie przerostu prostaty uzależnione jest przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. Duże znaczenie odgrywa także wiek pacjenta. W pierwszych stadiach najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne, z wykorzystaniem leków, których działanie opiera się na zmniejszeniu napięcia mięśni gładkich napinających się w obszarze przeszkody pod pęcherzowej, tym samym łagodząc występujące dolegliwości podrażnieniowe. U większości pacjentów stosuje się także leczenie skojarzone, podając leki, które wypływają na środowisko hormonalne gruczołu. Leki te hamują przemiany testosteronu w dihydrotestosteron. Leki te najczęściej stosowane są u pacjentów z gruczołem korkowym przekraczającym 40-60 ml. Najczęściej stosowanymi lekami są a-blokery, zaś w dalszej kolejności preparaty blokujące hormony.

Wdrożenie leczenia farmakologicznego najczęściej powoduje zatrzymanie rozwoju rozrostu prostaty, jeśli jednak nie przynosi oczekiwanych rezultatów zaleca się wprowadzenie leczenia zabiegowego. Głównymi wskazaniami do operacji są:

• nasilone objawy przeszkodowe;
• kamica pęcherza moczowego, jako konsekwencja zalegania moczu lub cofania moczu do górnych dróg moczowych,
• nawracające infekcje układu moczowego;
• krwiomocz o udowodnionym pochodzeniu z gruczołu krokowego.

Leczenie chirurgiczne wdrażane jest najczęściej w III i IV stadium zaawansowania choroby, u pacjentów z zaawansowanymi dolegliwościami mikcyjnymi, które skutkują zatrzymaniem się moczu. Złotym standardem w leczeniu chirurgicznym przerostu prostaty jest przezcewkowa elektroresekcja stercza. Innymi często stosowanymi metodami zabiegowymi są otwarta operacja pzezpęcherzowa (adenomektomia), krioterapia, termoterapia, czy zabiegi z użyciem lasera.

Nie bez znaczenia pozostaje także zmiana trybu życia. Zaleca się zmniejszenie przyjmowania płynów przed wyjściem z domu, czy przed snem. Odstawienie alkoholu czy kawy, które działają podrażniająco na pęcherz moczowy. Zaleca się także zmianę techniki oddawania moczu, tj dwukrotne oddawanie moczu w ciągu kilku minut w celu całkowitego opróżnienia pęcherza moczowego.

W leczeniu łagodnego przerostu stercza od dawna stosowana jest także fitoterapia – leczenie związkami pochodzenia roślinnego. Zaliczają się do nich między innymi: śliwka afrykańska – ułatwiająca regularne oddawanie moczu, dynia – zimniejsza zaleganie moczu w pęcherzu, palma sabalowa – zwiększa przepływ moczu, pokrzywa – działa moczopędnie. Preparaty bez recepty w formie suplementów opartych na tych roślinach nie zastąpią jednak pomocy lekarskiej i leczenia farmakologicznego.

Podsumowanie

Prostata jest występującym jedynie u mężczyzn gruczołem umiejscowionym poniżej pęcherza moczowego. Dotyczy około połowy mężczyzn w przedziale wiekowym 51-60 lat, oraz ponad 90% mężczyzn powyżej 80 lat. Pomimo tak powszechnego występowania tego schorzenia nie udało się jednoznacznie określić przyczyn jej występowania. Najpowszechniejsza hipoteza tłumacząca przerost prostaty mówi o wzroście syntezy dihydrotestosteronu (DHT) z jednoczesnym wzrostem stosunku estrogenów do androgenów. Pierwsze objawy przerostu prostaty doczyta między innymi potrzeby częstego oddawania moczu o słabym strumieniu, odczuwaniem bólu podczas oddawania moczu, potrzeby oddawania moczu w nocy. Wraz z rozwojem choroby niemożliwe jest całkowite opróżnienie pęcherza, w konsekwencji czego dochodzi do uszkodzeń nerek oraz całkowitego upośledzenia czynności pęcherza moczowego. Leczenie przerostu prostaty uzależnione jest przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. W pierwszych stadiach najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne, Leczenie chirurgiczne wdrażane jest najczęściej w 3 i 4 stadium zaawansowania choroby, u pacjentów z zaawansowanymi dolegliwościami mikcyjnymi, które skutkują zatrzymaniem się moczu.

Autor: Klaudia Prus, Koordynator Opieki Domowej w Care Experts

Zobacz podobne artykuły:
Choroby wieku podeszłego

Bibliografia:

• Nawrot J., Surowce roślinne stosowane w łagodnym przeroście gruczołu krokowego, www.researchgate.net/profile/Joanna-Nawrot/publication/267200723_Surowce_roslinne_stosowane_w_lagodnym_przeroscie_gruczolu_krokowego/links/5497eaf30cf29b9448263bca/Surowce-roslinne-stosowane-w-lagodnym-przeroscie-gruczolu-krokowego.pdf
• Boniecki R., Ocena dolegliwości związanych z łagodnym rozrostem prostaty, Geriatria 2011; 5, s. 257-266 www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201104_Geriatria_004.pdf
• Łagodny przerost prostaty ogranicza aktywność seksualną, Kurier Medyczny
• Szopiński T., Dobtuch J., Chłosta P. L., Borówska A., Leczenie farmakologiczne łagodnego rozrostu stercza, Postępu Nauk Medyznych, t. XXV, nr 4, 2012, pnm_2012_362-370.pdf (pnmedycznych.pl)
• Szczęch R., Narkiewicz K., Łagodny rozrost prostaty, Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 1, s. 47-48
• 2014_PEO_CWW_rak_gruczolu_krokowego.pdf (wco.pl)
3/5 - (20 votes)