Artretyzm – objawy

Artretyzm jest przewlekłą chorobą metaboliczną, zaliczaną do najczęstszych postaci stanów zapalnych stawów. W przeszłości artretyzm określany był jako „choroba królów”, ponieważ występował głównie w wyższych klasach, gdzie codziennością był niski poziom aktywności fizycznej oraz nadmierne spożywanie posiłków i alkoholu. Współcześnie, ze względu na powszechny rozwój ekonomiczny na świecie, choroba ta dotyka coraz większą część populacji. Szacuje się, że występuje u około 1-2% osób zamieszkujących w krajach uprzemysłowionych.

Czym jest artretyzm?
Artretyzm objawy
Gonagra, czyli artretyzm stawu kolanowego
Chiragra, czyli artretyzm stawów dłoni
Artretyzm reumatoidalny
Podsumowanie

Czym jest artretyzm?

Artretyzm, określany także jako dna moczanowa, czy podagra, jest chorobą, która polega na odkładaniu złogów kwasu moczowego przede wszystkim w stawach, ale także w ścięgnach, więzadłach oraz w nerkach.

Choroba ta znana była już w starożytności – pierwsza epidemia wystąpiła w okresie Cesarstwa Rzymskiego, zaś druga w okresie Imperium Brytyjskiego. Czynnikami, które wywoływały chorobę, były – niemal analogiczne do współczesnych – nadmierne spożywanie puryn, etanolu oraz duża masa ciała.

Współcześnie obserwuje się wzrost częstotliwości występowania artretyzmu. Aktualnie rozpoznano około 150 rodzajów tej choroby. Przyjmuje się jej dwa podstawowe typy – wrodzony oraz nabyty. Pojawia się częściej u mężczyzn powyżej 40. roku życia. W przypadku mężczyzn po 65. roku życia, diagnozuje się artretyzm u 7% tej populacji. W przypadku kobiet choroba ta najczęściej występuje po okresie menopauzy (klimakterium).

W zależności od umiejscowienia stosowane są różne nazwy:

• Podagra – dotyczy stawu palucha;
• Gonagra – dotyczy stawu kolanowego;
• Chiragra – dotyczy stawu kciuka;
• Omagra – dotyczy stawu barkowego;
• Rachidagra – dotyczy stawów kręgosłupa.

Artretyzm często współwystępuje z innymi chorobami, które zaliczane są do tzw. zespołu metabolicznego, między innymi: cukrzycą typu 2, nadciśnieniem tętniczym, otyłością i nadwagą, wysokim poziomem cholesterolu oraz zaburzeniami lipidowymi.

Czynnikami ryzyka, które mogą wpłynąć na rozwój artretyzmu są:

• Płeć męska – mężczyźni chorują około 7-10 razy częściej niż kobiety;
• Wiek – choroba rozwija się znaczenie częściej wśród seniorów;
• Dieta – spożywanie posiłków, które bogate są w puryny;
• Genetyczne uwarunkowania do występowania zaburzeń metabolizmu kwasu moczowego;
• Przyjmowanie niektórych leków, między innymi leków moczopędnych czy aspiryny;
• Nadmierne spożywanie alkoholu;
• Stany po przeszczepach.

Artretyzm objawy

W początkowej fazie choroba może ona przebiegać bezobjawowo. Mówimy wtedy o hiperurykemii, czyli utrzymującym się od długiego czasu podwyższonym poziomie kwasu moczowego w surowicy krwi.

Pierwszy objaw dny moczanowej jest silnie powiązany z miejscem występowania choroby. Ból pojawia się w miejscu zaatakowanego stawu, może wystąpić gorączka oraz zaczerwienienie w miejscu zapalenia.

Ból, wywołany w wyniku ataku artretyzmu, najczęściej pojawia się w nocy lub nad ranem, co związane jest to ze zmianą temperatury ciała. Ból utrzymuje się do kilku godzin, a chorzy najczęściej określają go jako „rozpierający”.

Staw, w którym rozwija się stan zapalny, staje się niezwykle wrażliwy na dotyk, występuje obrzęk, a skóra na nim staje się napięta. Początkowo skóra na zmienionym chorobowo miejscu przyjmuje kolor czerwony, a następnie sino-czerwony. Oprócz objawów widocznych „gołym okiem”, podczas ataku artretyzmu występuje podwyższona temperatura ciała oraz dreszcze.

Kwas moczowy najczęściej odkłada się w kaletkach maziowych stawów. W przypadku, gdy chory zlekceważy pierwsze objawy i nie podejmie odpowiedniego leczenia, złogi kwasu moczanowego zaczną odkładać się również w tkankach miękkich.

W zaawansowanej postaci choroby zalegający kwas moczowy zmienia się w tzw. guzki dnawe. Niekiedy guzki dnawe mogą osiągać rozmiary kurzego jajka, jednak zwykle mają mniejsze rozmiary. Charakterystycznymi miejscami, w których występują guzki dnawe są stawy stóp, rąk oraz małżowin usznych, jednak mogą pojawić się także w narządach wewnętrznych, co powoduje ucisk na nerwy. Może to doprowadzić do powstania np. zespołu cieśni nadgarstka. W zaawansowanej fazie choroby może być konieczne operacyjne usunięcie guzków dnawych.

Do ogólnych objawów artretyzmu, które występują w każdej odmianie tej choroby, należy zaliczyć:

• Ostre bóle stawów;
• Obrzęki zajętych chorobowo stawów;
• Zaczerwieniona oraz napięta skóra na zajętym chorobowo stawie;
• Złuszczanie naskórka;
• Gorączka, dreszcze;
• Uczucie rozbicia, złe samopoczucie;
• Problemy z zasypianiem, budzenie się w nocy z bólem stawów;
• Pojawianie się guzków dnawych w stawach.

Gonagra, czyli artretyzm stawu kolanowego

Gonagra jest określeniem artretyzmu, który dotyczy dolegliwości umiejscowionych w stawie kolanowym. Głównym objawem gonagry jest silny ból oraz obrzęk. Zajęcie chorobowo stawu kolanowego jest niezwykle uciążliwe dla chorego – atak wręcz uniemożliwia poruszanie się. Jakiekolwiek ruchy w obrębie stawu kolanowego, jak np. zgięcie nogi, generuje ogromny ból. W ostrych fazach choroby nawet dotyk ubrania, kołdry czy lekkiego prześcieradła może powodować silne odczucia bólowe w stawie. Atak gonagry trwa od kilku dni do nawet kilku tygodni.

Chiragra, czyli artretyzm stawów dłoni

Chiragra dotyczy odkładania się kryształów kwasu moczowego w okolicach stawu nadgarstka, rąk, palców oraz kciuka. W przypadku chiragry ból pojawia się najczęściej w nocy, po zjedzeniu obfitej kolacji, zwłaszcza posiłków bogatych w puryny. Objawem chiragry jest silny ból oraz obrzęk w obrębie stawów dni.

Artretyzm reumatoidalny

Artretyzm reumatoidalny jest chorobą, która atakuje wszystkie stawy w organizmie. Zmiany zapalne najczęściej pojawiają się w nadgarstkach oraz w stawach poszczególnych palców, jednak należy zaznaczyć, iż może występować w dowolnym miejscu, w którym łączą się dwie lub więcej kości. Do charakterystycznych objawów artretyzmu reumatoidalnego należy zaliczyć występowanie opuchlizny oraz znaczne ograniczenie możliwości wykonywania ruchów, co związane jest z powiększeniem objętych chorobowo stawów. Ponad to w miejscach zmienionych chorobowo pacjenci odczuwają pieczenie oraz nadwrażliwość na jakikolwiek dotyk. W przypadku artretyzmu reumatoidalnego, jak również w pozostałych formach tej choroby, występuje ostry ból, który pojawia się każdorazowo, gdy chory próbuje wykonać ruch.

Podsumowanie

Artretyzm jest chorobą znaną ludzkości już od czasów starożytnych. Jest to choroba metaboliczna, która może występować w formie artretyzmu pierwotnego oraz wtórnego. Przyczyną występowania tego schorzenia jest zbyt wysoki poziom kwasu moczowego w surowicy krwi. Kwas moczowy, który zaczyna się krystalizować, odkłada się w stawach tworząc narośle, które powodują powstanie stanów zapalnych w stawach.

Artretyzm jest chorobą, na którą najczęściej zapadają seniorzy, częściej mężczyźni niż kobiety. Aktualnie można zaobserwować wzrost liczby zachorowań na tę chorobę, co związane jest ze stylem życia współczesnego społeczeństwa – niska aktywność fizyczna, nadwaga i otyłość, spożywanie dużej ilości alkoholu oraz posiłków zawierających purynę stanowią czynniki zwiększające ryzyko zachorowania.

Współcześnie wyróżniono około 150 rodzajów artretyzmu. Wspólnymi i charakterystycznymi objawami tej choroby jest silny i nagły ból w obrębie stawów, występowanie obrzęku oraz napięcia skóry w obrębie zaatakowanego stawu oraz gorączka, osłabienie, spadek masy ciała czy wyraźne problemy z poruszaniem się. W zaawansowanej postaci choroby dochodzi do powstania guzków dnawych.

W początkowej fazie artretyzmu objawy mogą przypominać inne jednostki chorobowe – w związku z tym podczas diagnostyki pacjenta, lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad oraz zleca badanie poziomu kwasu moczowego.

Leczenie artretyzmu jest długofalowe – ma to związek z faktem, że jest to choroba przewlekła i nieuleczalna. W trakcie leczenia ważne jest połączenie działania farmakologicznego, takiego jak przyjmowanie leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych i moczopędnych, z odpowiednią dietą. Osoby chorujące na artretyzm powinny bezwzględnie przestrzegać diety, która opiera się głównie na pokarmach nienasilających produkcję kwasu moczowego.

Autor: Klaudia Prus, Koordynator Opieki Domowej w Care Experts

Zobacz podobne artykuły:
Artretyzm – miniprzewodnik
Artretyzm – przyczyny występowania choroby

Bibliografia

Szczęch K., Narkiewicz R., Hiperurykemia i dna moczanowa, Choroby Serca i Naczyń 2006, tom 3, nr 3, s. 167-168.

Pustkowski M., Dna Moczanowa, http://www.convatec.com.pl/download/dna_moszanowa.pdf

Majdan M., Borys O., Dna i schorzenia towarzyszące podwyższeniu stężenia kwasu moczowego, Rocznik Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2010, 56, SUPPL. 1, 34-39, https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:oHSozX6UcvoJ:https://www.pum.edu.pl/__data/assets/file/0009/29817/SUPLEMENT_56-01_05.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl

Kądziela M., Klonowska I., Zaawansowana dna moczanowa – opis przypadku, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie, Rzeszów 2014, 2, 190-199, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-f7706f7b-a8a6-4e41-aafc-542479dc940e

Krajewska N., Dna moczanowa – patogeneza, diagnostyka i farmakologia, http://www.kwadryga.pl/upload/Dokumenty/Artykuly_naukowe/2015_11_naukowy.pdf