Reumatyzm – objawy choroby

Reumatyzm nie jest określeniem jednej jednostki chorobowej – reumatyzm to ponad 100 różnych schorzeń, które obejmują cały układ ruchu. Można podzielić je na dwie grupy: powiązane ze starzeniem się tkanek między innymi zwyrodnienie stawów oraz nie powiązane z wiekiem czyli np. reumatoidalne zapalenie stawów czy zaburzenia metaboliczne. Niestety reumatyzm jest chorobą nieuleczalną, jednak współczesna medycyna zapewnia chorym dostęp do coraz lepszych i bardziej skutecznych metod leczenia, które zapewniają zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz znacząco podnoszą komfort życia.

Czym jest reumatyzm?
Objawy reumatyzmu
Reumatoidalne zapalenie stawów
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
Łuszczycowe zapalenie stawów
Choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa
Reumatyzm tkanek miękkich
Reumatyzm mięśniowy – fibromialgia
Artretyzm

Czym jest reumatyzm?

Reumatyzm nie określa jednej konkretnej jednostki chorobowej, termin ten używany był w przeszłości do opisywania chorób stawów, które charakteryzowały się przewlekłym oraz narastającym bólem. Dolegliwości reumatyczne ze strony narządu ruchu są powszechne, szacuje się iż dotyczą co najmniej 30-40% europejskiej populacji. W Polsce na choroby stawów cierpi około 400 000 osób. Choroby reumatyczne mają przewlekły charakter – powodują uszkodzenie narządu ruchu, które prowadzi do postępującej niepełnosprawności chorego.

Reumatyzm charakteryzuje się powszechnością występowania oraz bolesnym i przewlekłym przebiegiem, a także wysokimi kosztami leczenia. Bolesność oraz długotrwałość występowania objawów zapalenia stawów oraz tkanek spowodowana jest wytwarzaniem przez organizm substancji nazywanych moderatorami zapalenia – zalicza się do nich prostagladyne oraz histaminę.

Współcześnie istnieje około 150 jednostek chorobowych, które zaliczane są do chorób reumatycznych. Jedną z najbardziej znanych systematyk, które dzielą choroby reumatyczne jest ta stworzona w 1983 roku przez American Rheumatism Associacion. Dokonano w niej podziału symptomów na 10 głównych grup, posiadających jeszcze mniejsze podgrupy.

Najczęstszymi chorobami reumatycznymi są reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa, reumatyzm tkanek miękkich, reumatyzm mięśniowy (fibromialgia) czy dna moczanowa.

Mimo mnogości chorób reumatycznych dobry reumatolog na podstawie wykonania wywiadu lekarskiego, dokładnych badań oraz obserwacji chorego jest w stanie ocenić, z jaką jednostka chorobą ma do czynienia.

Warto nadmienić, iż choroby reumatyczne, ze względu na ich degeneracyjnych wpływ na tkankę łączną, mogą współtowarzyszyć, a niekiedy niejako maskować inne, rzadkie schorzenia takie jak hemofilia, szpiczak mnogi czy sarkoidoza.

Objawy chorób reumatycznych

Ogólnymi charakterystycznymi objawami, które występują w zespole schorzeń reumatycznych są:

• silny ból stawów, który może doprowadzić nawet do wyłączenia chorego z aktywnego życia;
• permanentne zmęczenie, niewyspanie, które powoduje rozdrażnienie, a w niektórych przypadkach prowadzi do stanów depresyjnych;
• szybki rozwój choroby prowadzący do trwałych, nieodwracalnych zmian w stawach, które w znaczących sposób uniemożliwiają wykonywanie czynności dnia codziennego;
• zapalenie stawów i tkanek, może doprowadzić do trwałych uszkodzeń układu nerwowego, płuc, serca czy nerek.

Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów jest przewlekłą układową chorobą tkanki łącznej o podłożu immunologicznym. Etiologia tego schorzenia nie została wystarczająco poznana, jednak wiadomo, iż za jej rozwój odpowiada wiele czynników takich jak między innymi uwarunkowania genetyczne oraz wpływ czynników środowiskowych. Według szacunków czynniki genetyczne odpowiadają za około 50-60% występowania reumatoidalnego zapalenia stawów – z przeprowadzonych badań wynika, iż w Europie u 50% chorych na to schorzenie występują geny HLA-DRB1 oraz PTPN2.

Reumatoidalne zapalenie stawów charakteryzuje się tym, iż zapalenie dotyczy głównie stawów symetrycznych, typowymi objawami są:

• odczucie porannej sztywności stawów, która powoduje coraz to większe ograniczenia w wykonywaniu codziennych czynnościach;
• stany podgorączkowe lub gorączka;
• ogólne poczucie osłabienia, które może wynikać z niedokrwistości;
• występowanie symetrycznych zmian w stawach – ból, obrzęk;
• zniekształcenie stawów;
• wysięki ze stawów;
• przewlekłe zmęczenie; uczucie ogólnego rozbicia;
• nadmierne pocenie się;
• zmniejszenia masy ciała;
• zmiany patologiczne w narządzie wzroku;
• w późniejszych etapach choroby uszkodzenia narządów wewnętrznych (serca, nerek, płuc);
• guzki reumatoidalne – najczęściej występujące w łokciach oraz kolanach.

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa dotyczy zapalenia stawów krzyżowo – biodrowych, stawów kręgosłupa oraz tkanek około kręgosłupowych. Niekiedy zapalenie może dotyczyć także stawów obwodowych oraz przyczepów ścięgnistych.

Podstawowym objawem tego schorzenia jest postępujące z czasem sztywnienie kręgosłupa, które powoduje znaczne upośledzenie jego ruchomości, a także ogólnych funkcji ruchowych. W przebiegu zesztywniającego zapalenie stawów kręgosłupa mogą występować objawy pozastawowe, do których należy zaliczyć:

• stopniowa utrata ruchomości kręgosłupa;
• poranna sztywność kręgosłupa i stawów biodrowych;
• zapalenie zastawek aorty;
• zapalenie błony naczyniakowej oka;
• zapalenie tęczówki;
• zmiany w jelitach;
• zmiany w błonach śluzowych;
• zmiany na skórze;
• nieleczona choroba może prowadzić do wygięcia kręgosłupa w odcinku lędźwiowo – piersiowym.

Łuszczycowe zapalenie stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów – to przewlekła, autoimmunologiczna choroba zapalna, która charakteryzuje się występowaniem zapalenia w stawach obwodowych, kręgosłupa czy też przyczepach ścięgnistych w przypadku osób z łuszczycą skóry lub paznokci. Łuszczycowe zapalenie stawów ma zróżnicowany przebieg w zależności od stopnia zajęcia układu ruchu oraz innych narządów.

Typowymi objawami tego schorzenia są:

• zmienny przebieg – z okresami zaostrzeń oraz okresami bez objawów;
• zmęczenie, rozbicie, wzrost temperatury ciała;
• ból, obrzęk oraz sztywność stawów z ograniczeniem ich ruchomości;
• deformacja stawów – najbardziej charakterystyczne są tzw. palce teleskopowe lub skrócenie palców w wyniku zniszczenia kości;
• bardzo często łuszczycowe zapalenie stawów współwystępuje razem z łuszczycą skóry;
• w przypadku około 80% pacjentów występuje zajęcie paznokcia, najbardziej charakterystycznym jest „objaw naparstka” – punkcikowe zagłębienia jak w przypadku ukłucia szpilki;
• w przypadku 1/3 pacjentów dochodzi do zajęcia oka – najczęściej występuje zapalenie spojówek, niekiedy dochodzi do zapalenia błony naczyniowej gałki ocznej, mogą występować zaburzenia widzenia;

Choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa

W przebiegu tego schorzenia dolegliwości bóle występują najczęściej na koniec dnia – kiedy stawy zmęczone są staniem lub chodzeniem. Typowymi objawami choroby zwyrodnieniowej są:

• odczuwanie bólu podczas wykonywania ruchu (w zaawansowanej postaci choroby odczucia bólowe występują także w stanie spoczynku);
• najczęściej choroba dotyka stawy kręgosłupa, biodrowe, kolanowe a także stawy kciuka czy dużego palca – powiązane jest to ze zwiększonym obciążeniu tych części ciała;
• sztywność stawu – pojawiająca się najczęściej pod nocy lub dłuższym odpoczynku. uczucie to mija zwykle po około 30 minutach tzw. rozruszania stawu;
• drętwienie rąk;
• zawroty głowy lub występowanie bólu z tyłu głowy;
• zmniejszona ruchomość w stawach;
• przykurcze zgięciowe;
• trzeszczenie i tarcie w stawie podczas wykonywania ruchu;
• uczucie tkliwości;
• powiększenie stawu – związane z przewlekłym stanem zapalnym błony maziowej i rozrastaniem się chrząstek, ścięgien czy torebek stawowych;
• zapalenie zastawek aorty;
• zapalenie błony naczyniakowej oka;
• zmiany w jelitach;
• zmiany w błonach śluzowych;
• zmiany na skórze.

Reumatyzm tkanek miękkich

Występowanie tej choroby specjaliści łączą z wieloletnim przeciążeniem mięśni, np. poprzez wykonywanie powtarzających się ruchów, w trakcie których mogło dochodzić do wielu mikro urazów.

Charakterystycznymi objawami są:

• zmiany zwyrodnieniowe i zapalne, które rozwijają się w ścięgnach – powstają bolesne guzki w dużej mierze utrudniające wykonywanie ruchu;
• wielu pacjentów, aby eliminować odczucia bólowe przyjmuje pozycje ochronne, które poprzez nadmierne napięcie mogą stać się chroniczne – np. łokieć tenisisty;
• mięśnie w których toczy się proces zapalny są lekko obrzmiałe, twarde oraz bolesne przy ucisku.

Reumatyzm mięśniowy – fibromialgia

Na fibromialgie chorują głównie kobiety w okresie menopauzy, badania wykazują, iż jej występowanie może mieć wpływ z wydzielaniem przez organizm substancji odpowiedzialnych za przewodzenie bodźców bólu i regulacje nastroju.

Charakterystycznymi objawami tego schorzenia są:

• silne bóle stawowo – mięśniowe promieniujące na całe ciało;
• poranna sztywność ścięgien, mięśni i więzadeł, zwłaszcza w okolicach dużych stawów i kręgosłupa w odcinku lędźwiowym;
• problemy ze snem;
• uczucie przewlekłego wyczerpania, zmęczenia, które w znaczący sposób utrudniają normalne funkcjonowanie;
• zaburzenia koncentracji, zaburzenia pamięci, odczuwanie niepokoju; mogą wystąpić objawy depresji;
• występowanie wielu punktów tkliwych – wrażliwych na nacisk, najczęściej zlokalizowanych na karku, braku, kolanach i łokciach;
• współwystępowanie zespołu jelita wrażliwego;
• zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet.

Artretyzm

Artretyzm określany jest także jako podagra czy skaza moczanowa, spowodowany jest wzmożoną skłonnościach gromadzenia w stawach złogów kwasu moczowego. Współcześnie istnieje niemal 150 rodzajów tej choroby, zaś do jej podstawowych objawów należy zaliczyć:

• silny oraz nagły ból stawów;
• ból występujący najczęściej w nocy lub rano zaraz po przebudzeniu – ma to związek z obniżoną temperaturą ciała;
• zajęty chorobowo staw staje się wrażliwy na dotyk i obrzęknięty;
• skóra w miejscu zmienionym chorobowo staje się napięta, początkowo przyjmuje kolor czerwony, zaś następnie sinoczerwony;
• występuje podwyższona temperatura ciała
• występują dreszcze;
• powstają tzw. guzki dnowe;
• zmiany w układzie moczowym, między innymi zapalenie nerek;
• spadek wagi;
• osłabienie, zmęczenie;

W zależności od rodzaju reumatyzmu różne są jego objawy. Do wspólnych symptomów zalicza się bóle stawów i ciągłe zmęczenie. Ważne jest, aby dobrze zidentyfikować rodzaj choroby reumatycznej, by móc podjąć trafne leczenie, które ma na celu poprawę komfortu życia.

Autor: Klaudia Prus, Koordynator Opieki Domowej w Care Experts

Zobacz podobne artykuły:
Choroby przewlekłe – przegląd informacji
Reumatyzm – przegląd chorób reumatycznych
Reumatyzm – przyczyny
Leczenie reumatyzmu

Bibliografia:

Jasik A., Marcinkowska – Suchowierska E., Bóle stawów u osób w podeszłym wieku, Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 5, 2001, s. 402- 409.
http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2014/09/pnm_2011_402_409.pdf

Kwiatkowska B., Raciborski F., Maślińska M., Gryglewicz J., Samel – Kowalik P., Wczesna diagnostyka chorób reumatycznych – ocena obecnej sytuacji i rekomendacje zamian, Instytut Reumatologii im. Prof. Dr hab. Med. Eleonory Reicher, Warszawa wrzesień 2014,
https://spartanska.pl/wp-content/uploads/raport_wczesna_diagnostyka_ChR.pdf

Smoleńska Ż., Zdrojewski Z., Odmienności w przebiegu chorób reumatycznych u osób w podeszłym wieku, Gerontologia Polska, tom 18, nr 4, s. 169-175
http://gerontologia.org.pl/wp-content/uploads/2016/05/2010-04-6.pdf

Szczepański L., Reumatyzm tkanek miękkich u osób w podeszłym wieku, Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej 2018; 118

Bender M., Skuteczne leczenie Reumatyzmu. 3 naturalne kroki do zdrowych stawów polecone przez lekarza, Vital, Białystok 2019
https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:aCHR7sR0n4kJ:https://wydawnictwovital.pl/wp-content/uploads/2018/01/Skuteczne-leczenie-reumatyzmu-_sklad_edited-2.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl