Opieka nad chorym na Alzheimera: komunikacja i aktywności

Gdy bliski zapada na demencję lub chorobę Alzheimera, jego umysł zaczyna funkcjonować inaczej. Opieka nad chorym na Alzheimera to wyzwanie, a rodzinie zazwyczaj niezwykle trudno jest odnaleźć się w nowej sytuacji, trudno zrozumieć, dlaczego bliski reaguje zniecierpliwieniem, zdenerwowaniem, a nawet agresją w zwyczajnych wydawałoby się, sytuacjach.

Czy można sobie z tym poradzić? Doradza: Paulina Mikołajczyk, psycholog Care Experts

Uniwersalnego rozwiązania niestety nie ma. Poniżej jednak podsuwamy kilka wskazówek, które ułatwią komunikację i wspólne funkcjonowanie z dotkniętym chorobą bliskim i/lub podopiecznym.

Opiekujesz się chorym na Alzheimera? Oto kilka wskazówek dotyczących komunikacji z chorym oraz pomysły i propozycje aktywności:

Wspieranie chorego w jak najdłuższym zachowaniu samodzielności
Organizacja czasu wolnego osobie z demencją – wskazówki
Aktywności i zajęcia w opiece nad chorym na Alzheimera
Pomysły na wspólne aktywności

Zasady komunikacji z chorym na Alzheimera:

Mów spokojnie, powoli i wyraźnie.
Osoby dotknięte chorobą Alzheimera często zadają parokrotnie te same pytania. Mają trudność w rozumieniu poleceń, znaczeniu słów. Dodatkowo są bardzo wyczulone na sposób w jaki do nich mówimy. Podniesiony ton wypowiedzi może bardzo szybko spowodować zdenerwowanie.

Nie zaprzeczaj wersji zdarzeń chorego, nie wyprowadzaj go na siłę z błędu.
Osoby chore na Alzheimera zapominają kim są dla nich najbliższe osoby oraz nie zdają sobie sprawy z tego, że niektóre z nich już nie żyją. Nie powinniśmy obstawać przy swojej wersji mimo że jest ona prawdziwa i logiczna. Nie powinniśmy negować tego, co mówi bliski. Możemy natomiast odpowiedzieć wymijająco, odwrócić uwagę chorego od tematu, np. zamiast mówić: „Nie możesz zadzwonić do swojego ojca – umarł wiele lat temu”, spróbuj powiedzieć: „Jestem pewna, że nie ma go teraz w domu – zatelefonujemy do niego później” lub kiedy zadają te same pytania – „Przecież przed chwilą Ci mówiłam – jesteś umówiona na 14.00”, spróbuj powiedzieć: „Nie martw się, ja też się tam wybieram. Nie wyjdę bez Ciebie”.

Udzielaj konkretnych informacji i unikaj pytań otwartych.
Zamiast mówić: „Czy masz teraz ochotę na kąpiel?”, powiedz: „Woda na twoją kąpiel jest już gotowa, a tu masz ręczniki” lub zamiast mówić: „Na co masz ochotę do zjedzenia?” – powiedz: „Czy zjesz jabłko?”.

Nie wchodź w dyskusję, lepiej odwróć uwagę
W sytuacji kiedy chory będzie chciał zrobić coś, co w konsekwencji może okazać się dla niego niebezpieczne, należy przede wszystkim odwracać jego zainteresowanie od tego zamiaru. Zamiast zwracać mu uwagę, że nie może sam wychodzić, spróbuj powiedzieć: „Zanim wyjdziesz czy mogłabyś posegregować pranie?”

To ważne, by wspierać chorego w jak najdłuższym zachowaniu samodzielności

Angażuj w proste czynności dnia codziennego np. obieranie ziemniaków, segregowanie ubrań, ścieranie kurzu. Monitoruj, nie wyręczaj. Nie zapominaj: chory to osoba starsza: dorosły – nie dziecko!

Organizując osobie chorej na Alzheimera czas wolny, pamiętaj :

• Pozostaw jej wybór – to senior wie lepiej czego chce
• Bazuj na mocnych stronach – nie pokazuj tego, czego już nie potrafi wykonać, a raczej z czym wciąż sobie radzi.
• Zadbaj o dobre oświetlenie i odpowiednie warunki. Nadmierny hałas (np. gwar rozmów, włączony głośno telewizor) wpływa negatywnie na poziom koncentracji uwagi.

Aktywności i zajęcia w opiece nad chorym na Alzheimera

Planując aktywności np. trening pamięci, pamiętaj, że powinny one być:

• Przyjemne, pozostające na poziomie człowieka dorosłego, zakończone sukcesem.
• Krótkie. Najlepsze efekty przynoszą zajęcia 20-30 min. Osoby starsze mają trudności ze skupieniem uwagi przez dłuższy czas.
• Różnorodne
• Mające cel. Zamiast mówić, „Zrób to dla własnego dobra”, powiedz „Pomożesz mi?”

Przykładowe zadania na usprawnienie procesów pamięciowych chorego na Alzheimera:

• Uzupełnianie brakujących liter w słowach
• Wypisywanie par słów o przeciwnym znaczeniu
• Dopasowanie słów do kategorii (przedmioty ostre i podłużne)
• Dokańczanie przysłów
• Puzzle – zdjęcia
• Znajdź 10 różnic
• Odejmowanie w pamięci, np. od 348 odjąć 6 i idąc w dół od każdego wyniku odejmować po 6.
• Wymyślenie słowa i próba przeliterowania go w pamięci od końca do początku (wspak, nie patrząc na kartkę), np. SKRZAT czyli TARZKS. SAMOLOT – TOLOMAS.
• Pokazanie choremu obrazka, obserwacja obrazka, po chwili zakrycie go i po kilku minutach skierowana do chorego prośba, by wymienił elementy, które zapamiętał z obrazka.
• Dopisywanie wyrazów rozpoczynających się na:
  BA………………………………………
  BAB…………………………………….
  BAC…………………………………….
  BAD…………………………………….
  BAW……………………………………

Pomysły na wspólne aktywności

Planując wspólne aktywności, warto mieć na uwadze i odwoływać się do zajęć, aktywności, hobby chorego sprzed czasu choroby i w miarę możliwości wykorzystywanie tego w organizowaniu aktywności:

• Śpiewanie dawnych melodii („Umówiłem się z nią na dziewiątą”, „Czerwone jabłuszko”, „Zielony mosteczek”, „Z młodej piersi się wyrwało”, „Przybyli ułani”, „Szła dzieweczka”, „Stokrotka”…)
• Słuchanie muzyki (klasyczna, relaksacyjna)
• Wspólne czytanie
• Oglądanie Teatru Telewizji
• Wspólne oglądanie dawnych Filmów („Ada to nie wypada”, „Awantury miłosne panny D”, „Moralność Pani Dulskiej”)
• Słuchanie audiobooków
• Decoupage, malowanie, tworzenie z wikliny papierowej / gliny szybkoschnącej / masy solnej, praca na drutach lub szydełku
• Robienie kartek świątecznych
• Spacery

Zobacz podobne artykuły:
Alzheimer – przyczyny choroby
Alzheimer – objawy i stadia choroby
Alzheimer – etapy choroby
Alzheimer – leczenie i opieka
Choroba Alzheimera – test
Alzheimer jest dziedziczny?
Choroba Alzheimera – gdzie szukać pomocy?
Bliski ma Alzheimera – jak się przygotować na przyszłość?