Alzheimer – test

Alzheimer test

Choroba Alzheimera jest nieuleczalna i często rozwija się na długo przed ostateczną diagnozą. Na całym świecie choruje na nią już ponad 45 mln osób, a do 2050 roku liczba ta ma wzrosnąć trzykrotnie. Dlatego tak ważne są testy pozwalające na wcześniejsze wykrycie choroby Alzheimera i rozpoczęcie leczenia jeszcze przy minimalnych objawach.

Testy i metody na wykrycie choroby Alzheimera są coraz precyzyjniejsze, a świadomość jak ważne jest jej wczesne rozpoznanie – na szczęście coraz większa. Podstawowymi i stosowanymi od dawna metodami są przesiewowe testy pamięci MMSE oraz test zegara (CDT). Innymi ze stosowanych są: test 10 pytań czy 15 minutowy test Self-Administered Gerocognitive Examination –SAGE. W diagnozie pomaga również badanie rezonansem magnetycznym (MRI). Istnieją też nowe, już stosowane, ale wciąż ulepszane, np. test genetyczny czy też test z krwi.

Jak wykryć Alzheimera?
Testy przesiewowe w kierunku choroby Alzheimera
Test 10 pytań
Test fluencji słownej
Testy psychologiczne w diagnostyce Alzheimera
Test Camel / Test wielbłąda
Badania krwi
Testy genetyczne na Alzheimera
Kto powinien wykonać badanie genetyczne?

Jak wykryć Alzheimera?

Rozpoznanie choroby Alzheimera opiera się na trzech zasadniczych czynnikach:

  1. Zaburzeniach pamięci epizodycznej, stopniowo postępujących przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy,
    • zaburzenia polegające na upośledzeniu przypominania informacji po wcześniejszym zapamiętaniu materiału przez pacjenta;
    • zaburzenia te mogą być izolowane bądź mogą im towarzyszyć inne objawy;
  2. Stwierdzeniu zaniku przyśrodkowych części płata skroniowego;
  3. Stwierdzeniu nieprawidłowych stężeń biomarkerów w płynie mózgowo – rdzeniowym (PMR).

Postępowanie diagnostyczne w przypadku choroby Alzheimera przebiega w kilku etapach. Pierwszym krokiem jest zebranie dokładnego, wyczerpującego wywiadu na temat specyfiki występujących zaburzeń, określenie czasu ich trwania oraz wpływu jaki oddziałuje na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Dane uzyskane od wiarygodnego członka rodziny (opiekuna) odgrywają kluczową rolę w procesie diagnostycznym.

Kolejnym krokiem jest przesiewowa ocena stanu poznawczego pacjenta – która w zależności od obranej metody możne być źródłem informacji o braku otępienia lub jego obecności. Przesiewowe metody oceny funkcjonowania poznawczego są różnorodne – od prostych aż do wysoko wyspecjalizowanych. Przykładem prostego testu przesiewowego, który możne wykonać lekarz podstawowej opieki zdrowotnej jest np., Krótka Skala Oceny Stanu Psychicznego (MMSE), test rysowania zegara CLOX czy Addenbrooke’s Cognitibe Examination III (ACE III).

Diagnoza choroby Alzheimera powinna uwzględniać także ocenę funkcjonowania społecznego chorego. Przydatnym narzędzie może być Kwestionariusz Aktywności Funkcjonalnej (Functional Activity Questionnaire, FAQ) czy skala AD8 – są to kwestionariusze, które zawierają pytania dotyczące problemów w życiu codziennym.

Kolejnym etapem diagnozy powinno być wykonanie badań neuroobrazowych np. tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Testy przesiewowe w kierunku choroby Alzheimera: MMSE i test zegara

Testy przesiewowe stosowane w otępieniu to nic innego jak krótka skala oceny stanu psychicznego MINI-MENTAL (MMSE) oraz test rysowania zegara (Clock-Drawing Test). Skala MMSE służy do oceny wstępnej oraz do śledzenia dynamiki zmian w czasie czy też oceny potencjalnych efektów terapii.

Test zegara (Clock Drawing Test) jako test choroby Alzheimera jest stosowany od 1953 roku. Jest prostą do przeprowadzenia próbą i polega na narysowaniu tarczy zegara z godziną 11.10.
Test zegara za pomocą kolejnych poleceń ocenia zdolności wzrokowo-przestrzenne, konstrukcyjne, funkcje wykonawcze i myślenie abstrakcyjno-pojęciowe. W tym teście Alzheimera ocenia się stan wykonania zadania:

  • zrozumienie polecenia,
  • prawidłowe/nieprawidłowe rozmieszczenie cyfr,
  • jakość zapisu cyfr (skierowanie w dobrą stronę, kolejność itp.)
  • dobre ustawienie wskazówek lub pominięcie/krzywe narysowanie wskazówek itp.

Dzięki określonym kryteriom oceny zapisanym w teście zegara, można wcześnie wykryć problemy neurologiczne badanej osoby.

Dodatkowo, w ostatnich latach do udoskonalonego tego testu na chorobę Alzheimera, dołącza się specjalny cyfrowy długopis. Narzędzie zaprojektowano w Laboratorium Sztucznej Inteligencji i Nauk Komputerowych MIT. Oprogramowanie pobiera w czasie rysowania zegara różne dane: ciągłość linii, wahania, drżenia ręki, a także puls pacjenta. Pomaga to w jeszcze lepszy i szybszy sposób postawić diagnozę choroby Alzheimera.

Digital Clock Drawing Test wygrał w 2016 główną nagrodę w konkursie INFORMS Innovative Applications in Analytics Award.

Test 10 pytań

Jeśli niepokoi nas zachowanie bliskiej osoby i widzimy zmiany w jej codziennym funkcjonowaniu, możemy przeprowadzić samodzielnie jeden z podstawowych testów, zwany „testem dziesięciu pytań”. Należy w nim zastanowić się nad następującymi sprawami:

  • Czy u bliskiej osoby coraz częściej zdarzają się kłopoty z pamięcią?
  • Czy ma problemy z planowaniem dnia i rozwiązywaniem problemów dnia codziennego?
  • Czy coraz trudniej jest mu wykonać proste domowe czynności (np. „nastawić wodę na zupę”)?
  • Czy powtarzają się zachowania związane z zaburzeniem orientacji w przestrzeni i czasie (gubienie się w drodze do domu, bezradne stanie na środku ulicy itp.)?
  • Czy bliska osoba ma kłopoty z rozpoznawaniem obrazów, twarzy?
  • Czy widzimy problem z komunikowaniem się i pogorszenie pisma?
  • Czy coraz częściej bliski gubi rzeczy, odkłada je w „dziwne” miejsca (gazetę do lodówki itp.), nie może ich znaleźć?
  • Czy bliski ma nagle mocne problemy z dobrym osądem spraw i podejmowaniem rozsądnych decyzji (powszechny przykład: zgadzanie się na niewiarygodne i nieopłacalne oferty podejrzanych akwizytorów itd.)?
  • Czy nasz bliski porzuca/zaniedbuje pracę, życie towarzyskie, izoluje się od rodziny?
  • Czy w kontakcie z bliską osobą obserwujemy zmiany osobowości, duże wahania nastrojów?

Im więcej odpowiedzi na „tak” w wyżej zaprezentowanym teście Alzheimera, tym bardziej powinniśmy być uważni, jeśli chodzi o psychofizyczną kondycję naszego członka rodziny.

Oczywiście, z naszym doświadczeniem i wnioskami oraz bliską osobą należy udać się po konsultację do lekarza geriatry lub psychologa.

Alzheimer test rodzaje testow

Test fluencji słownej

Jednym z objawów choroby Alzheimera jest problem z nazywaniem rzeczy, formułowaniem wypowiedzi, dopasowaniem opisu przedmiotu do tegoż przedmiotu itp. Pierwsze etapy problemów z mową i związanych z tym problemów pamięciowych, zaczynają się wcześnie i mogą być bagatelizowane. Zastanawianie się nad dobraniem słowa, „zabawne” mylenie pojęć można przypisywać chociażby schorzeniom endokrynologicznym (np. choroba Hashimoto), zmęczeniu itp.

Tymczasem wczesne testy na Alzheimera, badające płynność słowną, mogą sprecyzować diagnozę. Test fluencji słownej polega na powiedzeniu (np. w ciągu jednej minuty) jak największej liczby słów z określonej kategorii. Mogą to być np. zwierzęta, miasta albo słowa rozpoczynające się na określoną literę.

Kilka lat temu wrocławscy lekarze z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego wprowadzili do badań nad testami fluencji słownej w chorobie Alzheimera specjalny mikrofon z programem. Urządzenie, zbierając mowę osób chorych na Alzheimera, analizowało zaburzenia: pauzy, urywane słowa, mieszanie nazw itd. Wprowadzone w obieg narzędzie, jest obecnie skutecznym testem na Alzheimera. Oprogramowanie ocenia m.in. czas wypowiadania określonej głoski.

Testy psychologiczne w diagnostyce Alzheimera

Po przeprowadzonych badaniach przesiewowych kolejnym etapem diagnostyki choroby Alzheimera jest badanie neuropsychologiczne, dzięki któremu możliwe jest scharakteryzowanie rodzaju oraz stopnia występujących zaburzeń funkcji poznawczych.

Test Camel / Test wielbłąda

W sieci można na natrafić na informacje, iż zdiagnozować chorobę Alzheimera można przy pomocy testu wielbłąda. Test ten odnosi się do obrazka, gdzie w pełni kolorów i kształtów znajdują się podobizny zwierząt. Umieszczone na obrazku zwierzęta tworzą kształt, który przypomina ludzką twarz. W tym układzie znajduje się także wielbłąd, którego osoba wykonująca test ma za zadanie odnaleźć.

Szukanie wielbłąda jest znakomitym ćwiczeniem „gimnastycznym” dla oczu oraz mózgu. Rozwiązanie zagadki gdzie jest wielbłąd sprawia, że osoba szukająca pracuje w pełnej koncentracji i skupieniu, dzięki czemu tworzą się nowe połączenia nerwowe w mózgu. Nie jest to jednak wystandaryzowane narzędzie badawcze, które daje nam jakąkolwiek wiedzę dotyczącą choroby Alzheimera.

Badania krwi

Z wielką nadzieją patrzy się na wyniki najnowszych badań związanych z testami krwi w wykrywaniu choroby Alzheimera. Badanie ilości białek we krwi pozwala ustalić z 90% pewnością, czy badany zapadnie na Alzheimera albo inną chorobę otępienną. Japońscy i australijscy naukowcy ustalili, że zanieczyszczone powietrze i nanocząsteczki magnetytu (ze spalin) wpływają na zmianę tkanki mózgowej. Nadmierna ilość amyloidów beta i białka tau może być wykryta już w jednej kropli krwi. W ten sposób planuje się testować osoby już po 50. roku życia. Oznacza to, że można będzie przewidzieć chorobę Alzheimera nawet na 30 lat przed wystąpieniem najbardziej symptomatycznych jej objawów!

Za sprawą testów krwi, wczesne wykrywanie choroby Alzheimera stanie się tańsze i łatwiejsze do powszechnego przeprowadzenia.

Innym testem krwi, opracowanym w Kanadzie, jest także test badania poziomu hormonów DHEA w organizmie. Ten test Alzheimera pozwala oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia choroby Alzheimera u badanej osoby.

Testy genetyczne na Alzheimera

Test genetyczny pozwala na określenie formy genu ApoE odpowiedzialnej za predyspozycje genetyczne do występowania choroby Alzheimera i chorób miażdżycowych. Testy genetyczne są szczególnie istotne w przypadku odmiany choroby o wczesnym początku (przed 65 rż), która dotyczy ok. 2 % ogółu chorych. Blisko 98% przypadków stanowi tzw. postać choroby o późnym początku – po 65 r. ż.

Badania genetyczne predyspozycji do Alzheimera
SPRAWDŹ NASZĄ OFERTĘ!

Wyjaśniając: apolipoproteina E (ApoE) jest produkowana w wątrobie i mózgu. Jej głównym zadaniem jest udział w metabolizmie lipidów (transportuje lipidy z miejsca ich powstawania do tkanek gdzie są magazynowane lub wydalane z organizmu). Odpowiada m.in. za eliminację cholesterolu z krwi i przeciwdziałanie miażdżycy.

Gen ApoE występuje w trzech różnych izoformach – e2, e3 i e4 – izoforma e3 występuje najczęściej. Każdy człowiek posiada parę genów ApoE, które stanowią kombinację tych 3 izoform.

Genotyp ApoE e3/e3 jest prawidłowy, występuje najczęściej w populacji. Genotyp ApoE e4/e4 i e4/e3 jest równoznaczny ze zwiększonym ryzykiem rozwoju miażdżycy i choroby Alzheimera. Występuje u 25% populacji. Ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera wzrasta dwu – trzykrotnie w układzie heterozygotycznym (e4/e3 lub e4/e2), a pięć do dziesięciu razy w układzie homozygotycznym (e4/e4). Uważa się, że w przeciwieństwie do e4, izoforma e2 posiada działanie ochronne i może opóźniać wiek zachorowania, podczas gdy izoforma e3 nie ma wpływu na ryzyko zachorowania.

Odziedziczenie określonej formy polimorficznego genu dla ApoE (e4), nie jest wystarczającym warunkiem rozwoju choroby, ale zwiększa ryzyko zachorowania.

Alzheimer test genetyczny

Postać Alzheimera o wczesnym początku powodowana jest mutacjami w genach preseniliny 1 (PSEN1) – najczęściej, preseniliny 2 (PSEN2) lub genie prekursora β-amyloidu (APP).
W tych przypadkach prawdopodobieństwo przekazania genu dzieciom wynosi 50%. Dotychczas mutacje te wykryto jedynie w bardzo niewielu specyficznych rodzinach, a prawidłowe działanie tych genów nie zostało jeszcze poznane.

Kto powinien wykonać badanie genetyczne?

  • osoby z objawami postępującej demencji (tj. obniżenie sprawności intelektualnej, utrata pamięci, zmiany zachowań)
  • osoby będące w grupie ryzyka wczesnej choroby sercowo-naczyniowej, u których zachodzi podejrzenie hiperlipoproteinemii typu III
  • dzieci chorych na choroby otępienne
  • chorzy z niedoczynnością tarczycy, cukrzycą
  • osoby z występującą w rodzinie miażdżycą naczyń, nadciśnieniem tętniczym, wysokim cholesterolem,
  • osoby palące tytoń, który jest dodatkowym czynnikiem przyspieszającym rozwój choroby, zwłaszcza w przypadku obciążenia mutacją genetyczną ApoE.

Zobacz podobne artykuły:
Alzheimer – przyczyny choroby
Alzheimer – objawy i stadia choroby
Alzheimer – etapy choroby
Alzheimer – leczenie i opieka
Alzheimer jest dziedziczny?
Choroba Alzheimera – gdzie szukać pomocy?
Bliski ma Alzheimera – jak się przygotować na przyszłość?
Opieka nad chorym na Alzheimera – komunikacja i aktywności

Bibliografia

Grygiel Błażej; Jak rozpoznać chorobę Alzheimera? 10 alarmujących symptomów, Focus.pl, https://www.focus.pl/artykul/jak-rozpoznac-chorobe-alzheimera-10-alarmujacych-symptomow-poznaj-objawy?page=1 (ostatni dostęp: 7.07.2018).

Krzymiński Stefan; Test rysowania zegara, Postępy Psychiatrii i Neurologii, nr 4, suplement 1 (2), 1995, ss. 21-30. Link do artykułu:
http://old.ipin.edu.pl/ppn/archiwum/pliki/1995/s01/PPiN_S1-1995-04.pdf (ostatni dostęp: 7.07.2018).

Szczepańska -Gieracha Joanna i in.;, Zaburzenia językowe w chorobie Alzheimera, Alter Ego Seniora, nr 4, t. 2, 2014, ss.75-77. Link do artykułu: http://www.siwydym.org.pl/images/upload/opracowania/Zaburzenia_jezykowe_w_chorobie_Alzheimera.pdf (ostatni dostęp: 7.07.2018).

Talarowska Monika i in.; Skala MOCA i MMSE w diagnozie łagodnych zaburzeń poznawczych,Psychiatria i Psychoterapia, 2011, t. 7, nr 1, 2011, ss. 13-20. Link do artykułu: http://www.psychiatriapolska.pl/uploads/images/PiPWiosna2011/art2_Talarowska_MoCA_MMSE_PiPt7Nr12011.pdf (ostatni dostęp: 7.07.2018).

Barczak Anna, Wczesne rozpoznanie choroby Alzheimera, Pediatr Med. Rodz Vol 12, No 2, 157-166, http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:idueBL_1qUsJ:psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-80c3e1b4-4746-4d17-a129-bfbdd7b1351c/c/157-166_Paediatrics___Family_Medicine_2.2018_Barczak.pdf+&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl

Hausz – Piskorz Beata, Buczkowski Krzysztof, Diagnostyka i leczenie choroby Alzheimera w warunkach praktyki lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej 2013, tom 7, nr 4, 198-2017. https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:ihzs8QQoVN8J:https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/download/35810/25922+&cd=2&hl=pl&ct=clnk&gl=pl

4.9/5 - (19 votes)

Ten wpis ma 1 komentarzy

  1. L.F. says:

    Bardzo dziękuje za tak szczegółowe i jednocześnie przystępne przedstawienie problematyki Aldhaimera. Pomogło mi to do merytorycznego przygotowania się do wizyty z żoną u neurologa.