Leczenie osteoporozy

Leczenie osteoporozy

Zasadniczym celem leczenia osteoporozy jest uniknięcie złamań osteoporotycznych. Możliwe jest to poprzez zwiększenie wytrzymałości kości na złamanie oraz eliminację czynników, które mogą doprowadzić do powstania urazu – przede wszystkim wdrażana jest profilaktyka upadków. Leczenie farmakologiczne jest długotrwałe i bardzo często również kosztowne – dlatego ważna jest współpraca pacjenta z lekarzem. Warto zaznaczyć, że skuteczne leczenie osteoporozy powinno trwać co najmniej kilka lat.

Leczenie skierowane jest do osób u których zdiagnozowano obciążenie ryzykiem bezwzględnego złamania (RB-10). Współczesna badania wskazują następujące postępowanie u pacjentów:

• RB-10 > 10% – zdrowy styl życia, poprawę ogólnej sprawności fizycznej, zapobieganie upadkom
• RB-10 < 20% – wdrożenie leczenia farmakologicznego.

Częstość upadków wzrasta wraz z wiekiem, szacuje się, że po 65. r.ż. aż 35% ogólnie zdrowych osób doznaje upadku raz w roku, zaś po 80 r.ż. prawie 50%. Z danych statystycznych wynika, że kobiety upadają trzy krotnie częściej niż mężczyźni, a do większości (60%) z nich dochodzi w domu. Około 5% upadków kończy się złamaniem.

W związku z powyższym każdy senior, niezależnie czy występuje podejrzenie osteoporozy powinien zostać poinformowany o ryzyku upadku oraz możliwościach ich uniknięcia. Na wytępianie upadku składa się kilka przyczyn – czynniki środowiskowe (zewnętrzne) oraz czynniki medyczne (wewnętrzne). Do czynników środowiskowych można zaliczyć wszystkie przeszkody na podłodze, śliskie dywaniki, brak uchwytów w łazience, schody, progi, nieprawidłowe obuwie, nierówne chodniki, lód czy transport publiczny. Czynników wewnętrznych może być bardzo wiele, jednak najczęstszymi są: choroby serca, omdlenia, zaburzenia neurologiczne czy reakcja na niektóre leki. Działania zmierzające do zapobiegania wystąpienia upadkom znacząco wpływają na prewencję złamań.

Podczas doboru leku stosowanego w farmakoterapii osteoporozy należy uwzględnić:

• ogólny stan oraz wiek pacjenta;
• ryzyko złamań kręgów oraz złamań poza kręgowych;
• mechanizmy działania poszczególnych leków oraz przeciwwskazania do jego stosowania;
• występowanie chorób współistniejących oraz leków które przyjmuje pacjent na te dolegliwości;
• możliwość prawidłowego oraz systematycznego przyjmowania leków oraz jego cenę.

Leczenie farmakologiczne wpływa na podstawowe procesy zachodzące przy przebudowie tkanki kostnej, czyli resorpcję (stosuje się leki antyresorpcyjne) oraz tworzenie kości (stosowane leki anaboliczne). Ich działaniem jest poprawa gęstości mineralnej kości, zwiększają wytrzymałość mechaniczną – dlatego stosowane są jedynie u osób z niską masą kostną. Współcześnie nie opracowano jeszcze leków, które zmniejszałyby ryzyko złamania nie zwiększające jednocześnie masy kostnej.

Leki antyresorpcyjne wykazują wysoką skuteczność w hamowaniu nowych złamań, jednak wywołują one także różne działania uboczne, zaś niektóre z nich wymagają wyjątkowej dyscypliny w ich przyjmowaniu. Lekarz zawsze wybierając leczenie farmakologiczne bierze pod uwagę indywidualne bezpieczeństwo pacjenta. Leczenie antyresorpcyjne skuteczne jest jedynie u pacjentów z niską masą kostną (T-score -2,0). Co istotne, przed rozpoczęciem tego leczenia niezbędnym jest sprawdzenie BMD metodą DEXA w szyjce kości udowej. Leki antyresporpcyjne ogólnie rzecz ujmując zapobiegają pogłębianiu się degradacji kości, nie powodują zaś wzrostu grubości beleczek kostnych oraz liczby połączeń pomiędzy nimi, nie pogrubiają także części korowej.

Leki anaboliczne są preparatami, które stymulują tworzenie nowej tkanki kostnej, głównie poprzez działanie na osteoblasty, zaś w mniejszym stopniu jej resorpcje. Leki te pozytywnie wpływają na makro oraz mikroarchitekturą tkanki kostnej, co skutkuje mniejszymi skłonnościami do powstawania złamań. Leków anabolicznych jest zdecydowanie mniej niż leków antyresorpcyjnych. Jednymi z najbardziej obiecujących leków anabolicznych są parathormon oraz stront. Parthormon (PHT) jako hormon wydzielany przez przytarczyce w sposób ciągły nasila resorpcje kości, podawany jednak cyklicznie, pulsacyjnie we wstrzyknięciach ujawnia znaczące działanie anaboliczne na kości. Dzięki pulsacyjnej podaży PHT możliwa jest odbudowa odporności tkanki kostnej dzięki stymulacji kościotworzenia na powierzchni kości, pogrubienie warstw beleczek oraz zwiększenie liczby beleczek kostnych oraz ich połączeń. Stont (Renelinian stontu) ma działanie przerciwresorpcyjne oraz anaboliczne dzięki wzrostowi aktywności preosteoblastów i zmniejszenie zróżnicowania i aktywności resorpcyjnej osteoklastów.